Το ψυχοσάββατο του Αγίου Δημητρίου (πως καθιερώθηκε)

Το Ψυχοσάββατο του Αγίου Δημητρίου, είναι το τρίτο και τελευταίο Ψυχοσάββατο του έτους μετά από εκείνα της Τυρινής και του Ρουσαλιού. Πρόκειται για μια βαθιά ριζωμένη και συγκινητική συνήθεια των πιστών της Βόρειας Ελλάδας, που συμπληρώνει τα δύο επίσημα Ψυχοσάββατα που έχει θεσπίσει η Ορθόδοξη Εκκλησία.

Τα επίσημα Ψυχοσάββατα τελούνται πριν από την Κυριακή της Απόκρεω (Τυρινής) και την Κυριακή της Πεντηκοστής (Του Ρουσαλιού). Είναι ημέρες αφιερωμένες στους κεκοιμημένους, όπου η Εκκλησία υψώνει την προσευχή της για την αιώνια ανάπαυσή τους. Το ίδιο γίνεται, και το Σάββατο πριν από την εορτή του Αγίου Δημητρίου όπου τελείται ιερό τρισάγιο μετά τον Όρθρο και τη Θεία Λειτουργία, ως πράξη πνευματικής μνήμης και ελπίδας.

Γιατί ονομάζεται Ψυχοσάββατο του Αγίου Δημητρίου;

Η εορτή του Αγίου Δημητρίου αποτελεί ορόσημο για τους κατοίκους της Μακεδονίας. Είναι ο πολιούχος και προστάτης της Θεσσαλονίκης, μα και ολόκληρης της περιοχής. Το Ψυχοσάββατο πήρε την ονομασία του επειδή τελείται ακριβώς πριν από την ημέρα μνήμης του Αγίου (26 Οκτωβρίου), και συνδέεται με βαθιά ριζωμένες λαϊκές και εκκλησιαστικές παραδόσεις.

Πώς γεννήθηκε αυτή η ξεχωριστή ημέρα μνήμης;

Όπως εξηγεί ο μακαριστός καθηγητής Λειτουργικής Ιωάννης Φουντούλης, η ανάγκη των κτηνοτρόφων και των γεωργών να τιμήσουν τους νεκρούς τους σε μια χρονική περίοδο που δεν συνέπιπτε με την έντονη αγροτική τους δραστηριότητα, οδήγησε στη δημιουργία αυτού του ξεχωριστού Ψυχοσάββατου. Το φθινόπωρο – όταν οι άνθρωποι του κάμπου και του βουνού επέστρεφαν από τα θερινά βοσκοτόπια – αποτελούσε την πιο κατάλληλη περίοδο για προσευχή και μνημόσυνα.

Η τοπική συνήθεια επεκτάθηκε και ρίζωσε. Έγινε θεσμός ανεπίσημος αλλά ουσιαστικός. Με την πάροδο των χρόνων, αγκαλιάστηκε από ενορίες και πιστούς, δημιουργώντας μια πνευματική γέφυρα ανάμεσα στη ζωή και στην αιωνιότητα.

Δες εδώ το πρόγραμμα των ιερών ακολουθιών για το Ψυχοσάββατο στον Μητροπολιτικό Ναό Σερρών

Μια πράξη αγάπης και ελπίδας

Το Ψυχοσάββατο είναι άλλη μία ευκαιρία για προσευχή. Είναι η προσφορά της Εκκλησίας προς τους ανθρώπους που αναχώρησαν από τον κόσμο αυτό, μα παραμένουν παρόντες στη σκέψη και στην καρδιά μας.
Είναι ένα δώρο πνευματικό:

• μια ανάσα επικοινωνίας με τον Θεό,
• μια ανάμνηση που δεν ξεθωριάζει,
• μια απόδειξη πως η αγάπη δεν λησμονεί.

Αυτή η ημέρα, έστω και «ανεπίσημη», δεν παύει να είναι μια στιγμή ιερή για την τοπική παράδοση και μια υπενθύμιση πως η προσευχή δεν περιορίζεται στο ημερολόγιο.